صنعت برق ایران همواره با چالش‌های مختلفی در تأمین و تولید برق مواجه است. یکی از این چالش‌ها، ناترازی مصرف برق در فصول گرم سال، به ویژه تابستان است. این پدیده به دلایل متعددی رخ می‌دهد و آثار گسترده‌ای بر صنعت برق و مصرف‌کنندگان دارد.
افزایش دمای هوا و استفاده گسترده از تجهیزات سرمایشی از مهم ترین علل آن است. با افزایش دمای هوا در فصل تابستان، تقاضای مردم برای استفاده از کولرهای گازی و سایر تجهیزات سرمایشی به طور چشمگیری افزایش می‌یابد. این موضوع باعث می‌شود تا مصرف برق در این فصل به شکل قابل توجهی افزایش یابد. مازاد بر اینکه الگوی مصرف برق در طول شبانه روز و همچنین در طول هفته، نامتوازن است. به طور معمول، پیک مصرف برق در ساعات عصر و شب‌هنگام اتفاق می‌افتد که با ظرفیت تولید موجود هماهنگ نیست. بالاخص اینکه با افزایش جمعیت و گسترش مناطق شهری طی سال‌های اخیر، منجر به افزایش تقاضای برق شده است و این در حالی است که توسعه زیرساخت های تولید و انتقال برق همگام با این تغییرات نبوده است. عدم فرهنگ سازی در زمینه مدیریت مصرف برق و عدم استفاده مناسب از تجهیزات کم‌مصرف ، از دیگر عوامل تشدید کننده ناترازی مصرف برق در تابستان است.
محدودیت‌های موجود در ظرفیت نیروگاه‌ها و خطوط انتقال برق، از دیگر عوامل ایجاد ناترازی مصرف در فصل تابستان است. به طور مثال، برخی نیروگاه‌ها در این فصل به دلیل افزایش دما با کاهش ظرفیت تولید مواجه می‌شوند. یکی از مهم‌ترین پیامدهای ناترازی مصرف برق در تابستان، خاموشی های گسترده و طولانی مدت در سراسر کشور است. این خاموشی‌ها باعث اختلال در زندگی روزمره مردم و فعالیت‌های اقتصادی می‌شود. برای جبران کسری برق در تابستان، دولت ناچار است از انرژی‌های گران قیمت مانند نیروگاه‌های گازی و دیزلی استفاده کند که این موضوع هزینه‌های تأمین برق را به شکل قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهد.
افزایش مصرف برق در تابستان ، موجب کاهش ولتاژ در شبکه برق و در نتیجه کاهش راندمان آن می‌شود. این موضوع علاوه بر خسارات اقتصادی، آسیب‌های فنی به تجهیزات برقی نیز وارد می‌کند. به دلیل مشکلات ناشی از ناترازی مصرف برق در تابستان، ارائه سایر خدمات زیرساختی مانند آب و مخابرات نیز با محدودیت مواجه می‌شود. خاموشی‌های گسترده بالاخص در سال های گذشته و محدودیت‌های ناشی از آن، به طور مستقیم و غیرمستقیم بر فعالیت‌های اقتصادی تأثیر منفی می‌گذارد و باعث خسارات اقتصادی قابل توجهی شد.
توسعه ظرفیت نیروگاه‌ها و خطوط انتقال برق از مهم‌ترین راهکارهای مقابله با ناترازی مصرف در تابستان است. این امر نیازمند سرمایه گذاری‌های کلان و برنامه ریزی‌های بلند مدت است. اما آنچه اکنون در دسترس بوده و از اهمیت بسزایی برخوردار است ، فرهنگ‌سازی و آموزش مصرف کنندگان برای مدیریت مصرف برق در ساعات پیک، استفاده از تجهیزات کم‌مصرف و رعایت الگوی مصرف مناسب ، راهکاری اساسی و بسیار با اهمیت است.
دولت موظف است که با ایجاد تنوع در سبد انرژی مصرف برق را کاهش دهد. استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی به منظور کاهش وابستگی به منابع فسیلی، می‌تواند به کاهش ناترازی مصرف برق در تابستان کمک کند. البته نباید از تاثیر بسزای اجرای سیاست‌های تشویقی و تنبیهی در مصرف برق و تاثیر شگرف آن غافل شد. اعمال سیاست‌های مالیاتی و تشویقی برای تحریک مصرف کنندگان به مدیریت مصرف برق و همچنین اعمال جریمه‌های سنگین برای مصرف بی رویه بسیار حائز اهمیت است.
