مالکیت فکری به حقوق قانونی مربوط به ایده ها، اختراعات، آثار هنری و ادبی و سایر انواع آفرینشهای ذهنی اطلاق میشود.این حقوق به منظور تشویق و حمایت از خلاقیت و نوآوری در جوامع وضع شدهاند و نقش بسزایی در تقویت فعالیت های کارآفرینانه دارند.
مالکیت فکری شامل چند بخش اصلی است ، حق مؤلف (کپی رایت) یکی از مهم ترین زیر مجموعه های مالکیت فکری در هر جامعه ای است. از حق انحصاری نویسندگان ، هنرمندان و سایر آفرینندگان برای استفاده و بهرهبرداری از آثار خود گرفته تا کتابها، مقالات، آثار هنری، فیلمها، موسیقی و … در زیر مجموعه رعایت حق مولف قرار می گیرند. البته اختراعات و حق ثبت اختراع نیز در این حوزه قرار می گیرد و کلیه حقوق انحصاری مخترعان برای بهرهبرداری از اختراعات خود شامل فرایندها، دستگاهها، محصولات شیمیایی و … نیز جزئی از نظام مالکیت فکری است.
البته این قانون شامل علائم تجاری نیز می باشد. حق انحصاری استفاده از نام ها ، لوگوها و علائمی که برای شناسایی محصولات و خدمات استفاده می شوند از نام تجاری برندها تا نشان های تجاری بخشی از این حقوق تجاری در حوزه ی مالکیت فکری است . حتی حق انحصاری استفاده از ظاهر یا شکل ظاهری محصولات صنعتی از ظروف ، اسباب بازی و … هم تحت همین مجموعه قوانین قرار دارند. در مجموع این حقوق به صاحبان آنها اجازه می دهد تا از ایده ها و خلاقیت های خود به طور انحصاری بهره برداری کنند و در عین حال با ایجاد انگیزه در جامعه آن ها را به سوی سرمایه گذاری و نوآوری بیشتر سوق می دهد.
مالکیت فکری نقش بسیار مهمی در رونق و موفقیت کسب و کارها دارد. چرا که سبب حفاظت از نوآوری ها و ایده های ارزشمند خواهد شد. مالکیت فکری مانند ثبت اختراعات، طرحها و علائم تجاری به کسب و کارها کمک میکند تا از نوآوریها و ایدههای منحصربه فرد خود محافظت کنند. این محافظت به شرکتها اجازه میدهد تا بدون نگرانی از کپیبرداری، به توسعه و تجاری سازی این ایدهها بپردازند. ایجاد مزیت رقابتی در برقراری رعایت قانون مالکیت فکری بسیار حائز اهمیت است. داراییهای فکری مانند اختراعات و برندها به شرکتها کمک میکنند تا از رقبا متمایز شده و مزیت رقابتی پایدار ایجاد کنند. این مزیت رقابتی به شرکتها اجازه میدهد تا محصولات و خدمات خود را با قیمت بالاتر به فروش برسانند و سودآوری بیشتری داشته باشند.
همچنین شرکت ها می توانند از طریق لایسنس دهی به دیگران، از دارایی های فکری خود درآمدزایی کنند. این امر علاوه بر ایجاد جریان نقدی، به گسترش دامنه بازار محصولات و خدمات شرکت نیز کمک میکند.باید در نظر داشت که داراییهای فکری ارزشمند به عنوان داراییهای ناملموس شرکت محسوب میشوند و میتوانند در جذب سرمایه گذاری و تأمین مالی نقش مهمی ایفا کنند. چرا که سرمایهگذاران و بانکها معمولاً به شرکتهایی که مالکیت فکری قوی دارند، اعتماد بیشتری نشان میدهند.
از اینرو قطعا مالکیت فکری مانند ثبت علائم تجاری به ایجاد اعتبار و جایگاه برند شرکت در بازار کمک میکند. این امر به افزایش آگاهی مشتریان از برند و در نتیجه افزایش فروش و سودآوری منجر میشود. به طور کلی، مدیریت مؤثر مالکیت فکری میتواند نقش حیاتی در رونق و موفقیت بلندمدت کسب و کارها داشته باشد.