در سال‌های اخیر شاهد رشد چشمگیر مصرف آب‌های بسته‌بندی در کشور بوده‌ایم. آمارها نشان می‌دهد سالانه بیش از ۱۰ میلیارد لیتر آب‌های بسته‌بندی در ایران مصرف می‌شود. اما آنچه بسیاری از مصرف‌کنندگان از آن غافلند، خطرات پنهانی است که در این بطری‌های به ظاهر بی‌ضرر نهفته است. تحقیقات علمی نشان داده که این محصولات می‌توانند حاوی مواد خطرناکی باشند که سلامت ما را به طور جدی تهدید می‌کنند.
یکی از نگران‌کننده‌ترین یافته‌های پژوهش‌های اخیر، وجود میکروپلاستیک‌ها در آب‌های بسته‌بندی است. مطالعات دانشگاهی ثابت کرده‌اند که هر لیتر آب‌های بسته‌بندی به طور متوسط حاوی ۳۲۵ ذره میکروپلاستیک است. این ذرات که عمدتاً از جنس پلی‌اتیلن ترفتالات هستند، هنگام باز و بسته شدن درب بطری یا در اثر قرار گرفتن در معرض حرارت، به تدریج وارد آب می‌شوند. نگرانی اصلی اینجاست که این ذرات ریز می‌توانند باعث اختلالات هورمونی، مشکلات ناباروری و حتی افزایش خطر ابتلا به سرطان شوند. مسئله دیگر، نشت مواد شیمیایی از بدنه بطری‌ها به داخل آب است. موادی مانند بیسفنول A و فتالات‌ها که در تولید بطری‌های پلاستیکی کاربرد دارند، به مرور زمان و تحت شرایط خاص به داخل آب نفوذ می‌کنند. این مواد که به عنوان مختل‌کننده‌های غدد درون‌ریز شناخته می‌شوند، حتی در مقادیر بسیار کم هم می‌توانند اثرات مخربی بر سلامت انسان داشته باشند. از جمله این اثرات می‌توان به ایجاد مشکلات متابولیک، بلوغ زودرس و بیماری‌های عصبی اشاره کرد.
برخلاف باورعمومی که آب‌های بسته‌بندی را کاملاً استریل می‌پندارند، تحقیقات نشان داده‌اند که حدود یک چهارم از نمونه‌های آب بسته‌بندی در ایران حاوی باکتری‌های کلیفرم هستند. این آلودگی‌های میکروبی معمولاً در اثر نقص در خط تولید یا شرایط نامناسب نگهداری و حمل و نقل ایجاد می‌شوند و می‌توانند باعث بروز مشکلات گوارشی و سایر عوارض سلامتی شوند. فرآیند تولید آب‌های بسته‌بندی خود نیز می‌تواند منبع مشکلات دیگری باشد. در این فرآیند معمولاً از مواد ضدعفونی‌کننده مانند ازن و کلر استفاده می‌شود. مشکل زمانی ایجاد می‌شود که باقیمانده این مواد در آب با ترکیبات آلی موجود واکنش نشان داده و محصولات جانبی خطرناکی مانند تری‌هالومتان‌ها را تولید می‌کنند.
این ترکیبات که اثرات سرطان‌زایی آنها به اثبات رسیده است، می‌توانند برای مصرف‌کنندگان خطرات جدی ایجاد کنند. مسئله تعادل املاح معدنی در آب‌های بسته‌بندی نیز نکته قابل تأملی است. بسیاری از این محصولات موجود در بازار دارای ترکیب نامتعادلی از املاح هستند. برخی از آنها حاوی سدیم بسیار بالایی هستند که برای افراد مبتلا به فشار خون بالا می‌تواند خطرناک باشد. در مقابل، آب‌های بسته‌بندی که به شدت تصفیه شده‌اند ممکن است فاقد املاح ضروری مانند منیزیم و کلسیم باشند که برای سلامت بدن ضروری هستند.
تأثیرات زیست‌محیطی تولید و مصرف آب‌های بسته‌بندی نیز قابل اغماض نیست. تولید بطری‌های پلاستیکی سالانه هزاران تن زباله غیرقابل تجزیه تولید می‌کند که فقط حدود ۳۰ درصد از آنها بازیافت می‌شوند. بقیه این زباله‌ها به محیط زیست آسیب می‌زنند و مواد شیمیایی آزاد شده از آنها می‌تواند به منابع آب زیرزمینی نفوذ کند و چرخه معیوبی از آلودگی ایجاد نماید.
متأسفانه باید به مسئله تقلب در برچسب‌گذاری نیز اشاره کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که حدود ۱۵ درصد از آب‌های معدنی موجود در بازار یا از منابع غیرمجاز تأمین می‌شوند یا ترکیبات شیمیایی آنها با آنچه روی برچسب ذکر شده تفاوت دارد. این مسئله به ویژه برای افرادی که به دلایل پزشکی نیاز به آب با ترکیب خاصی دارند می‌تواند خطرات جدی ایجاد کند.
در مواجهه با این خطرات، چه راهکارهایی پیش روی ماست؟ استفاده از فیلترهای تصفیه آب خانگی با کیفیت می‌تواند جایگزین مناسبی باشد. همچنین بهتر است برای ذخیره آب از ظروف شیشه‌ای یا استیل ضدزنگ استفاده کنیم. مصرف آب‌های بسته‌بندی بهتر است فقط به شرایط ضروری محدود شود و هنگام خرید این محصولات باید به نشان استاندارد و شماره پروانه بهداشت توجه ویژه‌ای داشت. از خرید آب‌های بسته‌بندی که در معرض نور خورشید قرار گرفته‌اند نیز باید اجتناب کرد.
در پایان باید گفت ، اگرچه آب‌های بسته‌بندی در شرایط خاص می‌توانند مفید باشند، اما مصرف روزانه و بی‌رویه آنها به دلیل خطرات ذکر شده توصیه نمی‌شود. آگاهی از این خطرات و انتخاب آگاهانه می‌تواند به حفظ سلامت فرد و محیط زیست کمک کند. از سوی دیگر، مسئولان نیز باید نظارت بیشتری بر کیفیت این محصولات داشته باشند و استانداردهای سختگیرانه‌تری را اعمال نمایند تا سلامت عمومی جامعه تضمین شود.
