به گزارش پایگاه خبری آتیه پرس ، محمد واعظ برزانی، عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان، در گفتوگو با خبرنگار ایبِنا با اشاره به نقش اخبار منفی و شایعات اقتصادی در نوسانات ارزی اخیر گفت: اتفاقاتی نظیر سهنرخی شدن بنزین، نگرانی از کسری بودجه دولت یا تصور تشدید فشارهای خارجی میتواند انتظارات تورمی را تحریک کند و به عنوان عامل روانی، شدت نوسانات کوتاهمدت را افزایش دهد.
وی درباره ریشههای نوسان نرخ ارز توضیح داد که نرخ ارز تحت تأثیر سه عامل قرار دارد و گفت: دسته نخست عوامل ساختاری و بنیادین اقتصادی است که در میان آنها مهمترین متغیر، نرخ رشد حجم پول در کشور است. به طوری که وقتی رشد نقدینگی بالا باشد، به صورت طبیعی فشار بلندمدت بر نرخ ارز ایجاد میشود.عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان ادامه داد: دسته دوم، عوامل روانی بازار هستند؛ رخدادهای سیاسی، امنیتی و حتی برخی اخبار منتشرشده در شبکههای اجتماعی میتواند موجب افزایش انتظارات و بالا رفتن تقاضای سفتهبازانه شود. این عوامل معمولاً در کوتاهمدت اثرگذارند و اگر مدیریت نشوند، میتوانند دامنه نوسان را گسترده کنند.
واعظ برزانی همچنین دسته سوم را چنین توضیح داد: بخش مهمی از این نوسانات نرخ ارز ناشی از رفتار سوداگران و دلالان است، بهویژه آن بخش از فعالیتهای سوداگرانه که منشأ خارجی دارد، سازماندهیشده و هدفمند وارد بازار میشود و زمانی که این رفتارها شدت بگیرد، بازار دچار التهاب لحظهای و غیرمنطقی میشود.این اقتصاددان همچنین یکی از اصلیترین متغیرهایی که بر بازار طلا و سکه داخلی اثر مستقیم و فوری دارد را قیمت انس جهانی طلا دانست و گفت: تغییرات بهای جهانی طلا معمولاً خود را با وقفه بسیار کوتاه در بازار داخلی نشان میدهد و افزایش اخیر اونس نیز یکی از عوامل محرک رشد قیمتها در بازار ایران بوده است.
وی افزود: عامل دوم، نرخ ارز است چراکه این دو متغیر یعنی اونس جهانی و نرخ ارز ستونهای اصلی شکلدهنده قیمت هستند؛ اما در بازار سکه، متغیر سومی نیز وجود دارد که با عنوان حباب سکه از آن یاد میشود. این حباب میتواند مثبت یا منفی باشد و باید تأکید کرد که این متغیر، برخلاف دو عامل نخست، بیشتر ریشه در تحولات روانی، انتظارات تورمی و جو عمومی بازار دارد و نقش تکمیلی در تعیین قیمت نهایی سکه ایفا میکند.
واعظ برزانی درباره تأثیرپذیری حباب سکه از عوامل داخلی اظهار کرد: حباب سکه در بسیاری از مواقع همجهت با افزایش قیمت انس یا نرخ ارز رشد میکند، اما منشأ اصلی آن انتظارات فعالان بازار، اخبار منفی، نااطمینانیهای اقتصادی و فضای ذهنی عموم مردم است. به همین دلیل، ممکن است در دورههایی حتی با ثبات نسبی نرخ ارز، حباب تقویت شود یا بالعکس کاهش یابد.
فاکتورهای تعیینکننده برای کنترل بازار ارز
این اقتصاددان با اشاره به نوسانات نرخ ارز در جنگ ۱۲ روزه با رژیم صهیونیستی و کاهش نرخ ارز پس از پایان جنگ اظهار کرد: در آن دوره، نرخ ارز نوساناتی داشت که پس از فروکش شدن التهابات، به سطوح پایینتری بازگشت. این تجربه نشان میدهد که بخش قابلتوجهی از نوسانات کوتاهمدت ناشی از عوامل روانی و فشارهای مقطعی است؛ بنابراین در شرایط کنوونی نیز احتمال اصلاح قیمتها وجود دارد، بهویژه اگر مدیریت بازارساز بهموقع و هماهنگ باشد.
وی درباره فاکتورهای تعیینکننده قدرت سیاستگذار پولی برای کنترل بازار ارز تأکید کرد: آنچه قدرت مداخله مؤثر بانک مرکزی در کوتاهمدت را تعیین میکند، ابتدا میزان و شدت حملات سوداگرانه سازماندهیشده و سپس سطح جو روانی بازار است. اگر بانک مرکزی بتواند در این دو عرصه عملکرد فعالی داشته باشد، حتی با وجود روند بالای رشد نقدینگی، امکان مهار نوسانات و هدایت نرخ ارز به یک دامنه مشخص وجود دارد؛ دامنهای که میتواند شامل اصلاح قابلتوجه نرخ ارز نیز باشد.
عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان درباره توان ذخایر ارزی و طلای کشور برای مدیریت بازار گفت: ارزیابی کافی بودن ذخایر باید با توجه به ابعاد سوداگرانه و فضای ذهنی بازار انجام شود، اما در حالت کلی، ذخایر ارزی در دسترس بانک مرکزی این قابلیت را دارد که در صورت اجرای درست سیاستها، فشارهای هیجانی کوتاهمدت را کاهش دهد و حتی نوسانات را به طور کامل مهار کند.
واعظ برزانی در پایان تأکید کرد: همانطور که قیمت طلا و ارز تحت تأثیر عوامل بنیادی قرار دارد، بهشدت نسبت به انتظارات و رفتار بازار هم حساس است؛ بنابراین سیاستگذاری درست، شفافیت در اطلاعرسانی و مدیریت فعال بازارساز میتواند نقشی کلیدی در جلوگیری از گسترش نوسانات ایفا کند.
